رسم اوشیدر
یکی از رسوم و باورهای دیر پای بومیان سیستان که در اطراف هامون مسکن داشته اند این است که :
در شب نوروز (شبی که فردای آن نوروز است ) دختر جوان و زیبایی را که پانزده ساله باشد لباس نو می پوشاندند و بر شتر آذین شده سوار می کنند و بر کنار آب هیرمند یا هامون می برند و در آنجا گروه مردان و زنان از هم جدا می شوند؛ مردان دور از اجتماع زنان به شادی و سرور می پردازند و دهل و سرنا می نوازند و پایکوبی می نمایند. آن طرف زنان؛ دختر جوان و باکره را که (اوشیدر) نام نهاده اند ؛ برهنه داخل آب می کنند و بعد با دف و دهل تا نیمه های شب به شادی و نشاط می پردازند؛ نزدیک سپیده دختر از آب بیرون می آورند و لباس پوشیده و باز بر همان شتر آذین شده سوار می نمایند و به خانه برمی گردند .
بی گمان این رسم از باورهای زرتشتی است که تا کنون در میان برخی از مردم سیستان باقی مانده است .
بنا بر روایات مذهبی زرتشتیان؛ عالم از بدو خلقت تا پایان به دوازده هزاره تقسیم می شود که دهمین هزاره؛ هزاره اوشیدر و سپس هزاره اوشیدر ماه و در آخر هزاره سوشیانس که از این آخری جهان راستی و جاودانه بر پا خواهد شد. اینان نطفه ها یا نبیره های زرتشت اند . که از کنار آبهای هامون از مادر پانزده ساله؛ هر یک به فاصله هزار سال از همدیگر ظهور خواهند کرد و جهان را از کژی وبدی و نادرستی وزشتی ودروغ پاک خواهند نمود. بدین سان گویا سیستانیان هنوز هم باور دارند که ممکن است نطفه زرتشت از آب هامون در بطن دختر زیبای باکره نفوذ کند و سرانجام افتخار مادر شدن یکی از موعودها را پیدا نماید.
زرتشتیان معتقدند در دریاچه کیانسه ( هامون) سه تخم از زرتشت به یادگار مانده ۹۹،۹۹۹ فره وشی یا فرشته نگهبان از تخم ها حراست می کنند؛ هر هزار سال دختر باکره ای از مردم سیستان که در این آب شنا کنند از این تخم بارور و مولود سوسیانس و یا نجات دهنده هست. اولی را کیخسرو رادانسته و دومی یا سومین گویا هنوز نیامده است. بی دلیل نیست که پیروان زرتشت؛ سیستان ودریاچه هامون را مقدس و سرزمین موعود می دانند و باور دارند که روزی نجات دهنده ی آنها از آبهای مقدس هامون بیرون می آید.
کاسه شکستن
در سپیده دم تحویل سال نو؛ بر اساس یک سنت قدیمی ایرانی و سیستانی کلیه ی ظروف سفالی که در عرض یک سال از آنها بهره برداری شده است؛ از کاسه وکوزه شکسته می شد و تکه پاره های آنها پشت بام جای می گرفت . و یا بالای بام می بردند و هم آنجا می شکستند. این کار تقدس داشت و معتقد بودند اگر این کار صورت نگیرد؛ ارواح پلید که درون آنها جای گرفته اند، خانواده و اعضای آنها را ناخوش و زرد روی می کنند. بعدها که ظروف مسی وروهی، چدن، نقره و طلا جای سفال را پر کردند باز هم اوایل بهار چند تا کاسه و کوزه ی سفالی خریده و به همان ترتیب می شکستندو ارواح پلید را از خانواده خود دور می کردند. از علفهای سبز بهاری و خصوصا گندم و جو به سر درب تمام اتاق ها و حتی درب منازل به کمک گل چسبانده و آویزان می نمودند و معتقد بودند این کار میمنت داردو تا تحویل سال بعد سبز و خرم خواهند بود. بعضی تا سال بعد آنهارا حفظ کرده وسال بعد، علف های تر وتازه جدید را با علف های کهنه و خشک قبلی تعویض می کردند.
به کمک پنبه وچوب فتیله هائی می ساختند به اندازه قد یک مداد و پنبه آغشته به روغن و در پشت بام و رف ساختمان آتش می زدند که هم به تعبیر آنه اشگون داشت و هم روشنایی و نور را استقبال و احترام می نمودند؛ در حقیقت می توان گفت آنها به جای شمع های امروزی بودند و به تعداد اعضای خانواده نیز درست می گردید . بعضی یک شاخه ی خشکیده ی گز را به آن پنبه پیچیده و به روغن آغشته و آتش می زدند و در پشت بام و به اصطلاح لبه ی رف ساختمان قرار می دادند.
نان سال
نان سال و کلوچه از واجبات سفره سیستانی است . خمیر آن هماننند کلوچه آماده و نانی بزرگ در داخل تنور پخته می شود وهمان تافتون سیستانی است.
برای هر خانواده فقط یک عدد و در سفره موقع تحویل سال باید داخل سفره باشد . مردم معتقدند : (بی بی نوروز) هنگام تحویل سال به همه خانه ها سر میزند تا ببیند که آیا نان در سفره هست یا خیر؟ و آن را نماد برکت روزی صاحب خانه میدانستند، نان سال برکت را برای مدت یکسال در خانه حفظ خواهد کرد.
پخت سمنو نیز برای سفره تحویل سال برای بعضی خانواده ها که امکان آن را داشتند لازم بود.
پخت قتلمه نیزاز دیگر نمونه ها بود: اول قتلمه تنوری و دوم قتلمه دیگی. قتلمه تنوری را داخل تنور و آرد را پیچ پیچ با روغن مخلوط و لایه لایه روی هم گرد و کمی خمیر آرد را از بالا و پایین کلاف مانند تافتون در تنور می پختند. قتلمه دیگی یا قلیفی بهترین نوع آن است. وقتی خمیر به اشکالی که گفته شد آماده گردید. داخل دیگ روغن میریزند و خمیر لایه لایه و پیچ پیچ در آن قرار و سر دیگ بسته میشد و آنگاه تمامی دیگ را با آتش سرخ شده زیر آتش میکردند.
سفره ی عید
در سفره عید باید موارد زیر قرار میگرفت:
۱.قرآن 2. نان سال 3. قتلمه 4. تجگی یا سمنو 5. آینه ای که بر روی آن تخم مرغ خام میگذارند 6. انواع کلوچه
مردم سیستان بر این باور بودند که : کره ی زمین روی شاخ های گاو قرار دارد و گاو هم روی نهنگ و موقع تحویل سال گاو زمین را روی شاخ دیگرش میبرد بنابراین زمین تکان میخورد و این حرکت باعث میشود تا تخم مرغ روی آینه بچرخد.
قبل از تحویل سال دخترکان سیستانی معتقدند که (بی بی نوروز ) سرش را میشوید اگر باران آمد آب باران را جمع کرده با آنها موها را می شستند و اعتقاد دارند موهایشان رشد مینماید مردم سیستان سعی دارند صبح عید به سیاهی نظر نکنند صبح عید نگاه کردن به سبزه و صورت کودکی خوشرو میمنت دارد. پس از بیدار شدن اهل خانه، پس از دست و رو شستن روبوسی می نمایند قبل از اینکه اهل منزل از خواب برخیزند مادر لباس های نو هر کدام از فرزندان را در کنار رختخواب گذاشته تا بپوشند و از هر نظر پاک تمیز و نو باشند همانند تحویل سال کهنه به نو.
![[تصویر: shabechelleh.jpg]](http://www.blogfa.com/photo/s/shabechelleh.jpg)
تبادل
لینک هوشمند
